Mật ong từ lâu đã được xem là “thần dược” trị ho và viêm họng trong cả y học cổ truyền lẫn đời sống hằng ngày. Với hương vị ngọt dịu và nhiều hoạt chất quý, mật ong không chỉ giúp làm dịu cổ họng nhanh chóng mà còn hỗ trợ kháng khuẩn, kháng viêm hiệu quả.
Bài viết này sẽ chia sẻ đến bạn cách dùng mật ong trị ho và viêm họng hiệu quả nhất, với liều lượng phù hợp cho từng đối tượng (trẻ em, người lớn, phụ nữ mang thai), cùng những lưu ý quan trọng để bạn tận dụng mật ong trị ho, viêm họng một cách an toàn và tối ưu nhất.
Tác dụng của mật ong trong việc trị ho, viêm họng
Mật ong có những công dụng tuyệt vời giúp giảm ho và viêm họng:
- Kháng khuẩn, kháng viêm tự nhiên: Mật ong chứa nhiều chất kháng sinh tự nhiên giúp ức chế vi khuẩn và virus gây viêm họng. Đồng thời, các enzym và chất chống oxy hóa trong mật ong cũng hỗ trợ giảm viêm, tiêu diệt vi khuẩn có hại ở vùng họng. Nhờ đó, mật ong giúp ngăn ngừa nhiễm trùng tiến triển nặng hơn.
- Làm dịu cổ họng, giảm ho: Kết cấu sánh mịn của mật ong có khả năng tạo một lớp màng bảo vệ, làm dịu niêm mạc họng bị kích ứng. Khi cổ họng đau rát hoặc ngứa do ho, một chút mật ong có thể làm giảm hẳn cảm giác khó chịu. Mật ong cũng giúp giảm phản xạ ho, nhất là ho khan về đêm, giúp người bệnh dễ chịu và ngủ ngon hơn.
- Chứa dưỡng chất tăng sức đề kháng: Trong mật ong có một lượng nhỏ vitamin (như vitamin C, B) và khoáng chất cùng nhiều chất chống oxy hóa. Những thành phần này giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ phục hồi niêm mạc họng bị tổn thương và nhanh chóng đẩy lùi cơn ho. Sử dụng mật ong đúng cách vừa trị triệu chứng vừa bồi bổ cơ thể khỏe mạnh hơn.
Với những lợi ích trên, mật ong được xem như phương thuốc tự nhiên đa tác dụng cho người bị cảm lạnh, ho và viêm họng nhẹ. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao nhất, cần biết cách dùng mật ong phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.
Các cách sử dụng mật ong trị ho, viêm họng hiệu quả
Có nhiều cách dùng mật ong kết hợp với các nguyên liệu thiên nhiên khác để tăng hiệu quả trị ho, viêm họng. Dưới đây là những phương pháp phổ biến, dễ thực hiện và mang lại kết quả tốt:
1. Pha mật ong với nước ấm
Đây là cách đơn giản nhất và phù hợp với hầu hết mọi người. Chỉ cần pha 1-2 thìa cà phê mật ong vào khoảng 200ml nước ấm (khoảng 40-50°C), khuấy đều và uống từ từ khi nước còn ấm. Nước ấm giúp làm dịu cổ họng đang đau rát, còn mật ong cung cấp độ ẩm và tạo lớp phủ niêm mạc họng, giảm ngứa rát. Bạn nên uống mật ong nước ấm vào buổi sáng sau khi ngủ dậy để làm sạch họng, hoặc buổi tối trước khi ngủ để hạn chế ho về đêm. Cách này cũng thích hợp cho phụ nữ mang thai muốn giảm ho an toàn.
2. Mật ong kết hợp với chanh
Chanh tươi và mật ong là bài thuốc dân gian rất nổi tiếng để trị ho, viêm họng. Chanh giàu vitamin C và chất chống oxy hóa, khi kết hợp với mật ong sẽ tăng cường khả năng kháng khuẩn và làm dịu cổ họng. Bạn có thể pha nước chanh mật ong ấm theo cách sau: vắt lấy nước cốt nửa quả chanh vào cốc, thêm 2 thìa cà phê mật ong và đổ khoảng 150-200ml nước ấm, khuấy đều rồi uống.
Thức uống này có vị chua ngọt dễ uống, giúp giảm ho, tiêu đờm và giảm khàn tiếng rõ rệt. Lưu ý không uống chanh mật ong lúc đói (đặc biệt với người đau dạ dày) vì độ chua có thể gây cồn cào.
Ngoài ra, bạn có thể chuẩn bị chanh đào ngâm mật ong để dùng dần. Chanh đào (loại chanh vỏ màu vàng cam) rửa sạch, thái lát mỏng hoặc khía, xếp vào hũ rồi đổ mật ong ngập chanh, đậy kín ngâm vài tuần. Hỗn hợp này bảo quản nơi thoáng mát, khi bị ho lấy ra pha với nước ấm hoặc ngậm trực tiếp một thìa nhỏ sẽ giúp dịu cổ họng và giảm ho rất nhanh.
3. Mật ong kết hợp với gừng
Gừng tươi có tính ấm, chứa gingerol và các chất có tác dụng kháng viêm, giảm đau họng và giữ ấm cơ thể, rất phù hợp khi bị ho do lạnh hoặc viêm họng. Để làm trà gừng mật ong, hãy thái vài lát gừng tươi (khoảng 3-5 lát) rồi hãm trong nước sôi khoảng 5-10 phút. Sau đó thêm 2 thìa cà phê mật ong vào cốc nước gừng ấm, khuấy đều và uống từng ngụm. Vị cay ấm của gừng kết hợp vị ngọt dịu của mật ong sẽ làm cổ họng dễ chịu, giảm ho, tiêu đờm và chống nghẹt mũi.
Uống trà gừng mật ong 1-2 lần mỗi ngày, nhất là buổi tối, sẽ giúp bạn đỡ ho và ngủ ngon hơn. Phương pháp này an toàn cho cả người lớn và phụ nữ mang thai (nhưng không nên dùng quá nhiều gừng trong thai kỳ, chỉ vài lát mỏng là đủ).
4. Mật ong kết hợp với nghệ
Nghệ nổi tiếng với hoạt chất curcumin kháng viêm và làm lành vết thương. Khi bị viêm họng kéo dài hoặc ho do viêm thanh quản, kết hợp nghệ với mật ong có thể giúp giảm sưng viêm và phục hồi niêm mạc họng. Cách dùng phổ biến là pha mật ong nghệ: Lấy 1/2 thìa cà phê bột nghệ (hoặc một miếng nghệ tươi giã nhỏ) hòa với 1 thìa mật ong vào 100ml nước ấm, khuấy đều rồi uống.
Bạn cũng có thể pha nghệ với sữa ấm rồi thêm mật ong (thức uống “sữa nghệ mật ong”) để dễ uống hơn, nhất là cho trẻ em. Mật ong và nghệ không chỉ giảm ho, đau họng mà còn tốt cho dạ dày, thường được dùng vào buổi sáng. Lưu ý nghệ có thể hơi khó uống với một số người do mùi hăng, nên bạn có thể gia giảm mật ong cho hợp khẩu vị.
5. Tỏi ngâm mật ong (mẹo dân gian thêm)
Bên cạnh chanh, gừng, nghệ, tỏi ngâm mật ong cũng là bài thuốc dân gian được nhiều người áp dụng để trị ho, viêm họng, đặc biệt khi nghi ngờ nhiễm khuẩn. Tỏi chứa allicin – một chất kháng khuẩn mạnh, kết hợp với mật ong sẽ tạo thành “siro” ho thiên nhiên.
Cách làm: bóc vài tép tỏi tươi, đập dập nhẹ hoặc thái lát, rồi cho vào một hũ nhỏ và đổ mật ong ngập tỏi. Ngâm hỗn hợp ít nhất 8-12 giờ (qua đêm). Sau đó, mỗi lần ho bạn có thể lấy 1 thìa cà phê mật ong tỏi ngậm hoặc pha với nước ấm để uống. Mật ong sẽ át bớt mùi hăng của tỏi, giúp dễ uống hơn.
Phương thuốc này rất hữu hiệu khi bạn bị ho có đờm hoặc viêm họng do vi khuẩn, vì tỏi giúp sát khuẩn cổ họng mạnh mẽ. Tuy nhiên, không nên dùng quá 2-3 thìa mật ong tỏi một ngày và nên uống sau ăn để tránh kích ứng dạ dày.
Liều lượng và thời điểm sử dụng mật ong phù hợp
Mặc dù mật ong là tự nhiên và an toàn, việc dùng đúng liều lượng và đúng thời điểm sẽ đảm bảo hiệu quả tối ưu và tránh tác dụng không mong muốn. Dưới đây là hướng dẫn sử dụng mật ong trị ho, viêm họng cho từng đối tượng:
Đối với trẻ em
- Trẻ dưới 1 tuổi: Tuyệt đối không cho trẻ dưới 12 tháng tuổi dùng mật ong dưới bất kỳ hình thức nào. Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, mật ong có thể chứa bào tử vi khuẩn Clostridium botulinum gây ngộ độc nghiêm trọng ở trẻ nhỏ. Vì vậy, cha mẹ cần đợi đến khi bé trên 1 tuổi mới bắt đầu dùng mật ong.
- Trẻ từ 1-5 tuổi: Ở độ tuổi này, có thể cho trẻ dùng mật ong nhưng với lượng rất nhỏ. Mỗi lần chỉ nên dùng khoảng 1/2 thìa cà phê mật ong (2-3 ml), pha loãng vào nước ấm hoặc sữa ấm. Ngày dùng 2-3 lần khi trẻ bị ho. Thời điểm tốt nhất là buổi sáng (sau ăn sáng) và trước khi đi ngủ buổi tối. Mật ong sẽ giúp bé giảm ho về đêm và ngủ ngon hơn. Tránh cho trẻ uống mật ong quá muộn sát giờ đi ngủ để đề phòng sâu răng (sau khi uống nên tráng miệng bằng nước).
- Trẻ từ 6-12 tuổi: Có thể tăng liều một chút so với trẻ nhỏ. Mỗi lần dùng 1-2 thìa cà phê mật ong (5-10 ml), ngày 2-3 lần. Trẻ lớn hơn thường hợp tác tốt với các thức uống như chanh mật ong, gừng mật ong. Bạn có thể cho trẻ uống vào sáng, trưa và tối (sau bữa ăn hoặc trước khi ngủ). Nếu ho nhiều về đêm, một thìa mật ong nhỏ trước khi ngủ sẽ giúp giảm tần suất ho đáng kể. Lưu ý nhắc trẻ súc miệng sau khi uống mật ong để bảo vệ răng.
- Trẻ trên 12 tuổi (vị thành niên): Có thể dùng liều tương tự người lớn, nhưng khởi đầu nên dùng lượng vừa phải (khoảng 1 thìa cà phê mỗi lần) để xem cơ địa có hợp không, sau đó có thể tăng lên.
Đối với người lớn
- Liều lượng: Người lớn có thể dùng khoảng 2 thìa cà phê mật ong (10 ml) mỗi lần, ngày dùng 2-3 lần. Trong trường hợp ho nhiều, liều có thể tăng đến 1-2 thìa canh mật ong (15-30 ml) chia làm vài lần trong ngày. Tuy nhiên, không nên lạm dụng quá mức (tổng lượng > 50ml/ngày) vì mật ong nhiều đường có thể không tốt cho sức khỏe nếu dùng quá nhiều.
- Thời điểm sử dụng: Để trị ho và đau họng, bạn nên dùng mật ong vào buổi sáng (ngay sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ăn sáng) để làm sạch cổ họng, giảm ho khan buổi sáng. Tiếp đó, buổi chiều hoặc tối (trước khi đi ngủ khoảng 30 phút) uống thêm 1 lần để giảm ho lúc đêm. Nếu ban ngày có cơn ho hoặc ngứa họng, có thể pha một cốc nước ấm mật ong uống ngay sẽ giúp dễ chịu tức thì.
Tránh uống mật ong lúc quá no (ngay sau khi ăn thật no) vì có thể gây đầy bụng, và cũng không nên uống lúc đói hoàn toàn để tránh kích thích dạ dày.
- Cách dùng: Người lớn có thể dùng mật ong nguyên chất (ngậm 1 muỗng nhỏ cho tan dần trong miệng khi đau họng) hoặc pha với nước/trà. Khi bị ho, viêm họng, nên uống mật ong ấm thay vì mật ong lạnh để tăng tác dụng.
Đối với phụ nữ mang thai
- Sử dụng mật ong khi mang thai: Phụ nữ mang thai có thể dùng mật ong để trị ho, viêm họng như một giải pháp tự nhiên thay thế thuốc tây, miễn là dùng ở mức độ vừa phải. Hệ tiêu hóa người mẹ trưởng thành có thể xử lý được các vi khuẩn có trong mật ong (khác với trẻ sơ sinh). Do đó, nhìn chung mật ong an toàn cho mẹ bầu, không ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
- Liều lượng: Mẹ bầu nên bắt đầu với lượng nhỏ, ví dụ 1-2 thìa cà phê mật ong mỗi lần pha cùng nước ấm hoặc nguyên liệu khác (chanh, gừng), ngày uống 1-2 lần khi bị ho. Tổng lượng mật ong không nên vượt quá khoảng 20-30 ml mỗi ngày để tránh dung nạp quá nhiều đường. Thông thường, một cốc chanh mật ong ấm vào buổi sáng và một cốc sữa nghệ mật ong vào buổi tối là đủ để giảm ho và giúp mẹ bầu ngủ ngon.
- Lưu ý thời điểm: Tránh uống mật ong (đặc biệt là chanh mật ong) lúc bụng quá đói vào buổi sáng sớm, vì axit từ chanh có thể làm mẹ bầu xót ruột. Thay vào đó, nên dùng sau khi đã ăn lót dạ. Buổi tối trước khi ngủ 30 phút uống mật ong ấm sẽ làm dịu cổ họng, ngăn cơn ho về đêm mà không gây ảnh hưởng đến giấc ngủ của mẹ.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Dù mật ong lành tính, mẹ bầu nên hỏi ý kiến bác sĩ nếu có tiền sử tiểu đường thai kỳ, huyết áp thấp hoặc các vấn đề sức khỏe khác trước khi dùng mật ong thường xuyên. Trong thai kỳ, cơ địa nhạy cảm hơn bình thường, nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi dùng (vd: đau bụng, buồn nôn nhiều, dị ứng) thì nên ngừng và trao đổi với bác sĩ.
Những lưu ý và tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng mật ong
Mật ong nhìn chung an toàn, ít tác dụng phụ đối với đa số người dùng. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tuyệt đối và tránh rủi ro, bạn nên lưu ý các điểm sau khi dùng mật ong trị ho, viêm họng:
- Không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi: Nhắc lại điều quan trọng nhất, tuyệt đối không cho trẻ sơ sinh dưới 12 tháng dùng mật ong dù trực tiếp hay gián tiếp (pha vào thức ăn, đồ uống). Nguy cơ ngộ độc Clostridium botulinum ở trẻ nhỏ rất nguy hiểm.
- Chọn mật ong nguyên chất, đảm bảo: Sử dụng mật ong chất lượng từ nguồn uy tín. Mật ong giả hoặc bị pha tạp chất không những giảm hiệu quả chữa bệnh mà còn có thể chứa hóa chất gây hại. Mật ong nguyên chất có màu sắc và mùi thơm tự nhiên, không có mùi lạ hay váng bọt bất thường.
- Không pha mật ong với nước sôi: Nhiệt độ quá cao có thể phá hủy enzym và dinh dưỡng quý trong mật ong, thậm chí làm biến đổi một số chất trong mật ong. Vì vậy, chỉ nên pha mật ong với nước ấm (dưới ~60°C). Tránh đun nấu mật ong trực tiếp ở nhiệt độ cao.
- Không lạm dụng quá mức: Mật ong có hàm lượng đường cao, nếu dùng quá nhiều có thể gây tăng đường huyết, tăng cân và ảnh hưởng xấu đến răng (sâu răng). Một số người uống quá nhiều mật ong còn có thể bị tiêu chảy hoặc đầy bụng do mật ong có tính nhuận tràng nhẹ. Hãy dùng với lượng vừa phải như khuyến cáo, và duy trì chế độ ăn uống cân bằng.
- Cẩn trọng với người bệnh đặc biệt: Nếu bạn hoặc người thân mắc tiểu đường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng mật ong thường xuyên, vì mật ong có thể làm tăng đường huyết. Người bị huyết áp thấp cũng nên thận trọng bởi mật ong có thể làm hạ huyết áp nhẹ. Ngoài ra, nếu đang bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, nên tạm thời ngưng dùng mật ong cho đến khi khỏi hẳn để tránh tình trạng nặng hơn.
- Dị ứng: Dù hiếm gặp, nhưng vẫn có người bị dị ứng với mật ong hoặc các thành phần phấn hoa trong mật ong. Nếu sau khi dùng mật ong mà thấy các dấu hiệu như nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, sưng phù, khó thở…, cần ngừng ngay và đi khám bác sĩ.
- Không thay thế hoàn toàn thuốc chữa bệnh: Mật ong chỉ hỗ trợ giảm triệu chứng ho, viêm họng thông thường. Nếu bạn ho kéo dài, sốt cao, đau họng nặng nghi do nhiễm khuẩn (viêm họng mủ, viêm amidan nặng…), hãy đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Không nên chỉ dựa vào mật ong trong những trường hợp bệnh nặng hoặc có biến chứng.
Tóm lại, hãy sử dụng mật ong một cách thông minh: đúng người, đúng liều, đúng thời điểm. Khi đó, mật ong sẽ phát huy hiệu quả tốt và hầu như không gây bất kỳ tác hại nào.
Mẹo bổ sung để trị ho, viêm họng nhanh khỏi
Để việc trị ho, viêm họng bằng mật ong đạt kết quả tốt nhất, bạn có thể kết hợp thêm một số mẹo nhỏ trong sinh hoạt và bảo quản mật ong như sau:
- Bảo quản mật ong đúng cách: Luôn đậy kín nắp lọ mật ong sau khi dùng để tránh kiến và vi khuẩn xâm nhập. Bảo quản mật ong nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Nhiệt độ phòng (khoảng 20-25°C) là lý tưởng để mật ong không bị kết tinh hoặc biến chất. Không cần để mật ong trong tủ lạnh (dễ làm mật ong kết tinh đường). Nếu mật ong có hiện tượng kết tinh đường, chỉ cần ngâm lọ mật ong vào nước ấm cho tan, không đun sôi trực tiếp.
- Giữ ấm cơ thể và cổ họng: Khi bị ho, viêm họng, hãy giữ ấm vùng cổ, ngực và mũi. Thời tiết lạnh nên quàng khăn, mặc ấm, tránh để cổ họng nhiễm lạnh sẽ làm ho nặng thêm. Hạn chế uống nước đá, ăn đồ lạnh, và tránh ngồi trực tiếp dưới quạt hay điều hòa quá lạnh.
- Uống nhiều nước và bổ sung dinh dưỡng: Uống đủ nước, đặc biệt là nước ấm (nước lọc ấm, trà thảo mộc) để làm loãng đờm và giữ ẩm cho cổ họng. Bổ sung vitamin C tự nhiên từ các loại trái cây (cam, bưởi, chanh) để tăng sức đề kháng. Ăn uống đầy đủ chất, ưu tiên thức ăn mềm, ấm dễ nuốt khi đau họng.
- Súc miệng nước muối: Thường xuyên súc miệng bằng nước muối ấm (2-3 lần/ngày) giúp sát khuẩn vùng họng, giảm sưng viêm và tiêu diệt vi khuẩn. Nước muối cũng hỗ trợ mật ong trong việc làm sạch họng, đặc biệt thích hợp súc miệng buổi sáng và trước khi ngủ.
- Nghỉ ngơi và giữ môi trường thông thoáng: Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể nhanh hồi phục. Đảm bảo phòng ngủ sạch sẽ, thoáng khí; bạn có thể dùng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng để giữ độ ẩm không khí, giảm khô họng khi ngủ. Tránh tiếp xúc khói bụi, khói thuốc lá vì các chất kích thích này sẽ làm họng ngứa và ho nhiều hơn.
- Kiên trì nhưng lắng nghe cơ thể: Các biện pháp tự nhiên như dùng mật ong thường cần kiên trì vài ngày mới thấy rõ hiệu quả. Hãy tiếp tục dùng đều đặn cho đến khi triệu chứng thuyên giảm hẳn. Tuy nhiên, luôn lắng nghe cơ thể bạn – nếu ho nặng thêm hoặc có dấu hiệu bất thường, nên dừng các biện pháp tại nhà và đi khám.
Mật ong là một nguyên liệu thiên nhiên hữu ích trong việc trị ho và viêm họng nhờ tính kháng khuẩn, làm dịu cổ họng và nâng cao sức đề kháng. Bằng cách kết hợp mật ong với chanh, gừng, nghệ… và sử dụng đúng liều lượng cho từng đối tượng, bạn có thể cải thiện các triệu chứng ho, đau họng một cách an toàn, hiệu quả.
Hãy luôn ghi nhớ những lưu ý khi dùng mật ong và kết hợp với chế độ sinh hoạt lành mạnh để nhanh chóng nói lời tạm biệt với cơn ho và cổ họng đau rát. Mật ong Tây Bắc Chúc bạn sớm khỏe và tận dụng thành công các mẹo trị ho, viêm họng với mật ong trong cuộc sống!
