Từ xa xưa, mật ong đã được dân gian và Đông y ví như “món quà của thiên nhiên” với nhiều công dụng y học. Theo Đông y, mật ong có vị ngọt, tính bình; quy kinh Tỳ – Phế – Đại trường. Nó giúp bổ tỳ vị, dưỡng huyết, nhuận phế và giải độc, thường dùng điều trị ho khan, ho ra máu, viêm dạ dày, vết thương ngoài da….
Thành phần hóa học của mật ong bao gồm chủ yếu là đường đơn (glucose, fructose), các axit amin, enzyme, vitamin và khoáng chất cùng nhiều chất chống oxy hóa. Nhờ vậy, mật ong vừa cung cấp năng lượng nhanh, vừa tăng cường đề kháng và đẩy nhanh quá trình hồi phục khi cơ thể mệt mỏi.
Bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về các bài thuốc của mật ong trong y học cổ truyền. Xem giá trị của những bài thuốc này hữu ích như nào bạn nhé!
Công dụng chính của mật ong trong y học cổ truyền
- Giảm ho, viêm họng: Mật ong có tính kháng khuẩn và làm dịu niêm mạc hầu họng, giảm kích ứng và cơn ho hiệu quả. Từ lâu, y học cổ truyền đã dùng mật ong như một “thuốc chữa ho” tự nhiên cho trẻ em trên 1 tuổi và người lớn, an toàn và hiệu quả.
- Làm lành vết thương: Mật ong kích thích tái tạo tế bào và ức chế vi khuẩn, giúp vết cắt, bỏng hay loét miệng mau lành và sạch sẽ hơn. Các dưỡng chất trong mật ong còn giảm mùi hôi, kháng viêm, đẩy nhanh liền da khi băng vết thương.
- Hỗ trợ tiêu hóa và đường ruột: Nhờ tác dụng bôi trơn và kháng khuẩn nhẹ, mật ong giúp cải thiện hệ tiêu hóa, làm dịu viêm loét dạ dày tá tràng và giảm đầy bụng. Đường tự nhiên cùng enzyme trong mật ong cũng giúp tăng cường tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất.
- Bổ dưỡng, tăng đề kháng: Các đường và dưỡng chất trong mật ong cung cấp năng lượng tức thì, chống mệt mỏi và bồi bổ cơ thể. Theo Đông y, mật ong còn “thanh nhiệt” và tăng sinh lực, thường dùng để bồi bổ sức khỏe sau khi ốm.
Các bài thuốc từ mật ong trong y học cổ truyền
Gừng – Mật ong (trị ho, viêm họng)
Nguyên liệu: Gừng tươi 20g, mật ong nguyên chất (đủ dùng). Cách làm: Gừng rửa sạch, thái lát mỏng, ngâm trong mật ong khoảng 1 tuần. Cách dùng: Mỗi lần lấy 1 thìa hỗn hợp gừng ngâm pha với nước ấm uống ngày 3–4 lần. Bài thuốc này có tác dụng giúp giảm ho, dịu cổ họng và giảm viêm.
Lưu ý: Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi (do nguy cơ ngộ độc); người bị đường huyết cao dùng tiết chế do mật ong nhiều đường.
>>> Bỏ túi thêm: Các cách trị ho, viêm họng từ mật ong khác nữa bạn nhé!
Quất – Mật ong (trị ho có đờm, viêm họng)
Nguyên liệu: Quất xanh 3–4 quả, mật ong 2–3 thìa cà phê. Cách làm: Quất rửa sạch, cắt đôi, cho vào chén rồi đổ mật ong ngập. Hấp cách thủy (hoặc hấp cơm) khoảng 10–15 phút đến khi quất mềm. Cách dùng: Khi hỗn hợp còn ấm, uống cả phần nước mật và ăn cả phần quất đã mềm để giảm ho. Có thể pha thêm chút nước ấm và uống dần. Bài thuốc này giúp trị ho khan hoặc có đờm, làm ấm cổ họng.
Lưu ý: Tương tự, không dùng cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Lá hẹ – Mật ong (trị ho, đờm)
Nguyên liệu: Lá hẹ tươi 1 nắm nhỏ, mật ong 2–3 thìa. Cách làm: Lá hẹ rửa sạch, thái nhỏ, cho vào chén. Đổ mật ong ngập lá hẹ rồi hấp cách thủy khoảng 10–15 phút. Cách dùng: Xay/nghiền hỗn hợp hoặc ngậm ăn từng chút. Có thể uống kèm nước ấm. Mỗi ngày dùng 2–3 lần giúp long đờm, giảm ho do cảm cúm hay viêm họng.
Lưu ý: Bài thuốc này dễ áp dụng hàng ngày, chỉ cần cẩn trọng với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi khi cho mật ong.
Trứng gà rán – Mật ong (bổ trợ hen suyễn, viêm phế quản ở trẻ em)
Nguyên liệu: Trứng gà ta 2 quả, mật ong 2 thìa cà phê. Cách làm: Đập trứng, rán chín vàng hai mặt trên chảo có chút dầu. Sau đó đổ mật ong lên trên trứng vừa rán, ăn ngay khi còn nóng. Cách dùng: Trẻ ăn 1 lần/ngày, đều đặn trong 2–3 tháng giúp hỗ trợ hô hấp, cải thiện tình trạng hen suyễn, ho hen.
Lưu ý: Mật ong chỉ an toàn cho trẻ trên 1 tuổi; với trẻ nhỏ hơn cần hỏi ý kiến bác sĩ.
Bách bộ – Mật ong (trị ho lâu ngày)
Nguyên liệu: Bách bộ 30g, mật ong 2–3 thìa. Cách làm: Sắc 30g bách bộ với 120ml nước, sắc còn khoảng 60ml. Lọc bỏ bã, để nước thuốc còn ấm rồi cho mật ong vào khuấy đều. Cách dùng: Uống làm 2 lần trong ngày, mỗi lần ½ chén thuốc pha mật ong. Dùng liên tục trong nhiều ngày giúp giảm ho lâu ngày, ho khan.
Lưu ý: Dùng cho người trưởng thành, không dùng mật ong cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Cháo gạo lứt – Bơ – Mật ong (bổ dưỡng)
Nguyên liệu: Gạo lứt 100g, bơ lạt 30g, mật ong vừa đủ. Cách làm: Cho gạo lứt nấu thành cháo nhừ; khi cháo chín, thêm bơ và mật ong vào khuấy tan đều. Cách dùng: Chia làm 2 bữa sáng/tối, dùng khi còn ấm. Bài cháo này bổ dưỡng, trợ tiêu hóa, thường dùng cho người mệt mỏi, suy nhược, khí huyết hư (dương hư) kèm khô họng, miệng khát.
Ngũ vị mật ong (trị lao phổi, ho do hư lao)
Nguyên liệu: Củ cải trắng 1kg, quả lê 1kg, gừng tươi 250g, sữa đặc 200ml, mật ong 250ml. Cách làm: Ép lấy nước củ cải và lê, bỏ xác. Đun sôi nước ép cho cô đặc lại như cao; sau đó thêm nước ép gừng, sữa đặc và mật ong vào, khuấy đều. Cách dùng: Uống 2 lần/ngày, mỗi lần 15ml (hòa với nước sôi hoặc thêm chút rượu cho ấm). Bài thuốc này hỗ trợ điều trị lao phổi, ho lâu ngày kèm ho khan, hư lao (nhiệt thấp).
Lưu ý: Món thuốc ngọt, chỉ dùng cho người lớn và không dùng cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Hồ đào (hạt đào) – Mật ong (trị thận hư, hen suyễn, táo bón)
Nguyên liệu: Hạt đào (hồ đào) 500g (đã tách vỏ), mật ong 150ml, đường trắng 60g. Cách làm: Đem hạt đào ngâm nước ấm cho nở, lột vỏ rồi bỏ hạt vào bát cùng đường trắng, hấp cách thủy 15 phút. Sau đó lấy ra, cho mật ong vào chảo, đun nhỏ lửa cho hỗn hợp hòa tan và hơi sệt. Cách dùng: Ăn 1–2 thìa hỗn hợp này sau bữa ăn, ngày 1 lần. Dùng lâu dài giúp kiện tỳ, bổ thận, giảm ho hen và trị táo bón.
Lưu ý: Sử dụng đều đặn, không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi do mật ong.
Nghệ – Mật ong (trị đau/viêm loét dạ dày)
Nguyên liệu: Bột nghệ 12–15g, mật ong 10–15g. Cách làm: Hòa tan bột nghệ và mật ong trong 100ml nước ấm (khoảng 2 thìa mật ong với 12g nghệ). Cách dùng: Uống trước bữa ăn 30 phút, ngày 3–4 lần. Công thức này giúp giảm đau dạ dày, tiêu diệt vi khuẩn đường tiêu hóa và hỗ trợ làm lành viêm loét.
Lưu ý: Có thể thay thế bằng viên nghệ mật ong uống theo liều tương đương; không dùng cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Mật ong đơn độc (trị loét dạ dày)
Nguyên liệu: Mật ong 60g (khoảng 4 thìa canh). Cách làm & dùng: Hâm nóng mật ong rồi uống ngay vào buổi sáng, mỗi ngày 1 lần trong 2–3 tuần. Mật ong ấm sẽ bám phủ niêm mạc, giúp giảm viêm loét và triệu chứng đau dạ dày.
Lưu ý: Uống sau ăn, tránh lúc đói. Dừng thuốc nếu có triệu chứng bất thường; không dùng cho trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi.
Rau ngót – Mật ong (trị tưa lưỡi ở trẻ em trên 1 tuổi)
Nguyên liệu: Lá rau ngót 8g, mật ong đủ ngọt. Cách làm: Giã nát rau ngót, lọc lấy nước cốt, hòa thêm mật ong. Cách dùng: Dùng gạc sạch thấm dung dịch này, nhẹ nhàng chà lên lưỡi trẻ em có hiện tượng tưa để kháng khuẩn và đẩy lùi nấm miệng. Áp dụng 2–3 lần/ngày đến khi sạch lưỡi.
Lưu ý: Đảm bảo vệ sinh gạc tay miệng khi áp dụng; theo dõi khả năng dị ứng với mật ong ở trẻ.
Mật ong bôi (chữa bỏng, sát khuẩn)
Nguyên liệu: Mật ong nguyên chất, bông gạc vô trùng. Cách làm & dùng: Tẩm bông gạc với mật ong, đắp lên vết bỏng hở. Khi bông khô, thay băng và bôi lại mật ong 6–7 lần. Mật ong có tính kháng khuẩn tự nhiên giúp làm sạch vùng tổn thương, giảm đau và kích thích lành vết thương.
Lưu ý: Phải lau sạch vết thương trước khi bôi; không dùng mật ong lên vết thương quá sâu hoặc quá nặng mà không có ý kiến bác sĩ.
>>> Có thể bạn chưa biết: các công thức làm đẹp từ mật ong khá hiệu quả.
Đối tượng sử dụng và lưu ý
Mật ong phù hợp với hầu hết mọi lứa tuổi, đặc biệt trẻ trên 1 tuổi và người lớn. Tuy nhiên, cần chú ý:
- Trẻ dưới 1 tuổi: Tuyệt đối không dùng mật ong – có nguy cơ ngộ độc do bào tử Clostridium.
- Trẻ em và người lớn: Trẻ trên 1 tuổi và người lớn có thể dùng mật ong hàng ngày để bổ dưỡng hoặc hỗ trợ trị bệnh thông thường (như ho, viêm họng).
- Phụ nữ có thai, cho con bú: Có thể sử dụng ở liều vừa phải (không lạm dụng), ưu tiên mật ong nguyên chất và sạch để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.
- Bệnh nhân tiểu đường: Vì mật ong chứa nhiều đường, người tiểu đường cần thận trọng hoặc hạn chế dùng; tốt nhất tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Người dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng phấn hoa ong hoặc cơ địa mẫn cảm nên thận trọng, vì mật ong có thể gây phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
Hướng dẫn sử dụng mật ong hiệu quả
Mỗi ngày nên dùng khoảng 15–30g mật ong (tương đương 1–2 thìa cà phê) để bồi bổ cơ thể. Mật ong thường được pha với nước ấm (dưới 60°C) hoặc cho vào thức ăn đã nấu chín để giữ nguyên enzyme và dưỡng chất. Có thể uống mật ong pha trà thảo mộc, nước chanh hoặc sữa ấm vào buổi sáng hoặc tối để cải thiện sức khỏe và giấc ngủ, đồng thời giúp làm dịu cổ họng.
Tránh cho mật ong vào nước sôi, đồng thời không nên dùng mật ong thay thế hoàn toàn thuốc chữa bệnh; nếu đang dùng thuốc điều trị, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi kết hợp.
Tóm lại, mật ong là dược liệu thiên nhiên quý với nhiều bài thuốc giá trị có công dụng bổ dưỡng và chữa bệnh trong y học cổ truyền. Sử dụng đúng cách sẽ giúp tăng cường sức khỏe, giảm triệu chứng bệnh thông thường và góp phần phòng ngừa viêm nhiễm. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều dùng và lưu ý đối tượng để đạt hiệu quả tốt nhất và đảm bảo an toàn.
Theo dõi Mật ong Tây Bắc để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích hơn nữa bạn nhé!
