Người bệnh tiểu đường có nên dùng mật ong? Cùng Mật ong Tây Bắc tìm hiểu sự thật về mật ong và bệnh tiểu đường ngay trong bài viết này bạn nhé!
Mật ong được xem là thực phẩm tự nhiên giàu dinh dưỡng với nhiều lợi ích sức khỏe – từ kháng khuẩn, kháng viêm đến cung cấp năng lượng nhanh chóng. Tuy nhiên, với người bệnh tiểu đường, sử dụng mật ong cần thận trọng. Theo PGS.TS Lâm Vĩnh Niên (ĐH Y Dược TP.HCM) cho biết, thành phần chính của mật ong là đường tự nhiên (chủ yếu fructose và glucose) kèm theo một số vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa.
Vì chứa nhiều đường, mật ong có vị ngọt cao và khoảng 17g carbohydrate trong 1 muỗng canh (tương đương ~64 calo). Mật ong cũng cung cấp một số vitamin, khoáng chất (sắt, kali, canxi…) và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào và tăng cường miễn dịch.
Tuy vậy, lượng vitamin – khoáng chất trong mật ong rất nhỏ, không nên xem mật ong là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính. Tóm lại, mật ong có nhiều chất chống oxy hóa và vi chất tốt, nhưng bản thân nó cũng chứa nhiều đường.
Ảnh hưởng của mật ong lên đường huyết
Vì mật ong chứa nhiều đường đơn (glucose và fructose), nên khi dùng, nó sẽ làm tăng đường huyết. Nhiều chuyên gia và nghiên cứu cho thấy sử dụng mật ong thay đường ăn cho người tiểu đường không mang lại lợi ích dinh dưỡng nào đáng kể. Theo Mayo Clinic (Mỹ), “không có lợi ích khi thay thế đường ăn bằng mật ong trong chế độ cho người tiểu đường – cả mật ong và đường đều ảnh hưởng lên mức đường huyết”.
Kết quả tương tự cũng được Tiến sĩ Lâm Vĩnh Niên (Bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM) khẳng định: “Việc dùng mật ong thay cho đường ở người bệnh tiểu đường không mang lại lợi ích nào. Cả mật ong và đường đều ảnh hưởng lên mức đường huyết”.
Mật ong có độ ngọt cao hơn một chút so với đường ăn, do đó trong thực tế ta có thể dùng ít mật ong hơn để đạt vị ngọt tương đương. Tuy nhiên, theo nghiên cứu, chỉ số đường huyết (GI) của mật ong khoảng 58, chỉ hơi thấp hơn GI của đường ăn (khoảng 60). Điều này có nghĩa là đường huyết tăng lên ở người dùng mật ong có thể chậm hơn đôi chút so với ăn đường tinh, nhưng sự khác biệt là rất nhỏ. Về cơ bản, cả hai loại ngọt này đều làm tăng lượng đường trong máu.
Do vậy, người bệnh tiểu đường nếu dùng mật ong vẫn phải tính nó vào khẩu phần carbohydrate và điều chỉnh liều insulin hoặc thuốc hạ đường huyết tương ứng.
Mật ong và đường ăn đều chứa carbohydrate có thể làm tăng đường huyết. Mật ong có vị ngọt mạnh và GI thấp hơn đường một chút, nhưng về bản chất vẫn là đường tự do. Người tiểu đường nên hiểu rằng dùng mật ong vẫn phải chịu ảnh hưởng giống như dùng đường, và cần theo dõi chặt chẽ lượng đường huyết sau khi ăn.
Lợi ích và hạn chế khi dùng mật ong đối với người tiểu đường
Lợi ích: Mật ong là thực phẩm tự nhiên giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất. Nó có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và thường được dùng hỗ trợ trị ho, dịu cổ họng hoặc cung cấp năng lượng tức thì.
Đối với người tiểu đường, mật ong cũng có một số nghiên cứu gợi ý khả năng tăng tiết insulin nội sinh: ví dụ, một nghiên cứu trên bệnh nhân đái tháo đường type 1 cho thấy mật ong, so với đường, giúp giảm đường huyết ban đầu và làm tăng mức C-peptide (tương ứng với nồng độ insulin cơ thể tự sản xuất).
Những chất chống viêm, kháng khuẩn trong mật ong có thể có lợi cho cơ thể nói chung. Ngoài ra, trong trường hợp cấp cứu hạ đường huyết nghiêm trọng (do dùng quá liều thuốc hạ đường huyết), mật ong có thể là “cứu cánh” giúp tăng đường máu nhanh chóng. Ví dụ, Vinmec khuyến nghị dùng một lượng mật ong vừa đủ khi bệnh nhân hạ đường huyết để phục hồi ý thức một cách an toàn.
Hạn chế: Về căn bản, mật ong chứa đường chiếm ~80% thành phần và vẫn làm tăng đường máu tương tự đường ăn. 1 muỗng mật ong có lượng đường lên đến 17g, cao hơn hoặc tương đương 1 muỗng đường tinh. Do đó, dùng mật ong không làm giảm gánh nặng bệnh tiểu đường – cả hai đều góp phần làm tăng glucose máu. Hiện cũng chưa có bằng chứng rằng mật ong có tác dụng phòng ngừa hay điều trị tiểu đường.
Theo Vinmec, “chưa có nghiên cứu nào kết luận mật ong là yếu tố có thể phòng ngừa bệnh tiểu đường”. Thêm vào đó, nếu lạm dụng mật ong (hay bất kỳ đường nào), người bệnh tiểu đường có thể gặp rối loạn đường huyết khó kiểm soát và tăng nguy cơ thừa cân, béo phì. WHO khuyến cáo giảm đường tự do (bao gồm cả mật ong) xuống dưới 10% năng lượng khẩu phần (tốt nhất dưới 5%) để tránh các bệnh chuyển hóa như béo phì, tiểu đường và tim mạch.
Kết luận: Mật ong tuy là thực phẩm tự nhiên có nhiều thành phần bổ dưỡng, nhưng đối với người tiểu đường nó không phải “thần dược”. Lợi ích kháng khuẩn, chống viêm của mật ong không bù đắp được việc tăng đường huyết mà nó gây ra. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc thay thế đường ăn bằng mật ong không giúp ích gì cho việc kiểm soát đường huyết. Do đó, người bệnh cần cẩn trọng khi sử dụng.
Lời khuyên cho người bệnh tiểu đường nếu muốn dùng mật ong
- Dùng rất hạn chế: Nếu muốn dùng mật ong, chỉ nên dùng với liều lượng rất nhỏ. Nhiều nguồn tham khảo khuyến nghị tối đa khoảng 5-10ml mật ong mỗi ngày (tương đương 1-2 thìa cà phê) cho người tiểu đường, và chỉ dùng khi cân nặng bình thường. Trường hợp BMI > 23 kg/m² hoặc có thừa cân/béo phì, tốt nhất nên tránh dùng mật ong vì dư đường có thể làm tăng nặng bệnh. Khi dùng, pha loãng mật ong với nước ấm và nuốt từ từ, không dùng khi đói.
- Tính vào khẩu phần carbohydrate: Mật ong chứa nhiều đường, nên mỗi khi sử dụng phải tính vào tổng lượng carbohydrate trong khẩu phần hàng ngày. Ví dụ, 1 muỗng canh mật ong ~17g đường (gần 70Kcal). Người bệnh cần tính toán và theo dõi lượng đường máu sau khi ăn để điều chỉnh thuốc hoặc chế độ dinh dưỡng cho phù hợp.
- Tư vấn bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng: Trước khi thêm mật ong vào chế độ ăn, bạn nên trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để biết liều lượng an toàn và cách dùng phù hợp. Mỗi người bệnh tiểu đường có tình trạng sức khỏe riêng (type 1, type 2, có kèm bệnh lý tim mạch, thận…), do đó lời khuyên của chuyên gia là rất cần thiết.
- Giảm tổng lượng đường tự do trong chế độ ăn: Bên cạnh mật ong, cần hạn chế mọi nguồn đường khác (kẹo ngọt, nước ngọt, trái cây quá ngọt). WHO khuyến nghị giảm đường tự do dưới 10% năng lượng (khoảng dưới 50g/ngày, lý tưởng <25g) để phòng ngừa biến chứng tiểu đường. Hãy ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng từ rau củ, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt… thay vì dựa vào mật ong để tăng vị ngọt.
- Trường hợp hạ đường huyết: Trong tình huống cấp cứu bị hạ đường huyết (ví dụ choáng, đổ mồ hôi lạnh, mệt lả), mật ong có thể sử dụng như một biện pháp khẩn cấp giúp tăng đường máu nhanh. Pha 2-3 thìa cà phê mật ong với nước và cho người bệnh uống ngay. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời trước khi đến viện hoặc dùng thuốc khác để duy trì đường máu.
- Không thay thế thuốc điều trị: Dù mật ong có một số tác dụng bổ sung, người bệnh đái tháo đường tuyệt đối không tự ý dùng mật ong để thay thế thuốc điều trị. Mật ong có thể bổ trợ sức khỏe, nhưng thuốc hạ đường huyết và liệu pháp insulin vẫn cần thiết để kiểm soát bệnh.
- Theo dõi đường huyết thường xuyên: Nếu bạn quyết định dùng mật ong, cần đo đường huyết trước và sau khi ăn để đánh giá tác động. Nếu thấy đường huyết tăng vọt, nên ngừng ngay và hỏi ý kiến bác sĩ.
>>>Click để biết thêm:
Và những sai lầm khi sử dụng mật ong.
Đái tháo đường là căn bệnh mạn tính đòi hỏi chế độ ăn nghiêm ngặt, nhưng người bệnh vẫn hoàn toàn có thể có cuộc sống khỏe mạnh nếu tuân thủ nguyên tắc dinh dưỡng hợp lý. Mật ong chỉ nên coi là một gia vị dùng thỉnh thoảng, không nên lạm dụng. Hãy luôn tuân theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng và sử dụng mật ong một cách chừng mực, có tính toán để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Hy vọng với những nội dung chia sẻ trên đã giải đáp rõ ràng sự thật về mật ong và bệnh tiểu đường, giúp bạn đọc có thêm thông tin hữu ích để tự tin lựa chọn chế độ ăn phù hợp.
