Tác dụng tuyệt vời của mật ong đối với sức khỏe là gì? Bạn có biết?
Mật ong từ lâu đã được xem là món quà quý giá từ thiên nhiên. Không chỉ là một chất tạo ngọt tự nhiên thơm ngon, mật ong còn chứa nhiều thành phần có lợi và được ứng dụng như một phương thuốc dân gian trong hàng ngàn năm. Ngày nay, khoa học hiện đại cũng dần khám phá và ủng hộ nhiều lợi ích sức khỏe của mật ong.
Dưới đây là 10 tác dụng nổi bật của mật ong đối với sức khỏe con người, cùng với các lưu ý quan trọng để sử dụng mật ong an toàn và hiệu quả.
1. Cung cấp năng lượng và dưỡng chất tự nhiên
Mật ong cung cấp nguồn năng lượng nhanh cho cơ thể nhờ hàm lượng đường tự nhiên cao. Một muỗng canh mật ong (~21g) chứa khoảng 64 calo và chủ yếu là carb (glucose, fructose…), giúp bù đắp năng lượng tức thì khi bạn mệt mỏi hoặc cần phục hồi sau vận động.
Đặc biệt, vận động viên hoặc người cần bổ sung năng lượng có thể dùng mật ong như một chất tăng lực tự nhiên. Ngoài đường, mật ong còn có một lượng nhỏ các vitamin, khoáng chất, axit amin cùng các enzym và hợp chất có lợi khác, tuy không cao nhưng góp phần bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.
2. Giàu chất chống oxy hóa, bảo vệ cơ thể
Mật ong nguyên chất rất giàu chất chống oxy hóa (như flavonoid và phenolic acid) có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi hư hại do gốc tự do. Các loại mật ong màu sẫm thường chứa nhiều chất chống oxy hóa hơn mật ong màu sáng.
Nhờ đó, sử dụng mật ong có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường và thậm chí một số bệnh ung thư do tác động của stress oxy hóa. Chất chống oxy hóa trong mật ong cũng góp phần làm chậm quá trình lão hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể.
3. Tăng cường hệ miễn dịch và kháng khuẩn tự nhiên
Đặc tính kháng khuẩn, kháng vi-rút của mật ong đã được ghi nhận qua nhiều nghiên cứu. Mật ong chứa các hợp chất phenolic và flavonoid không chỉ chống oxy hóa mà còn ức chế vi khuẩn, vi-rút hiệu quả. Nhờ đó, mật ong giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng cho cơ thể trước các tác nhân gây nhiễm trùng.
Thực tế, khi bị cảm lạnh hoặc viêm họng, nhiều người tìm đến mật ong vì nó giúp làm dịu cổ họng và ngăn chặn vi khuẩn phát triển. Các enzyme và phytonutrients độc đáo trong mật ong (nhất là mật ong thô) còn được cho là có khả năng thúc đẩy hoạt động miễn dịch và tiềm năng chống ung thư, khiến mật ong trở thành một “kháng sinh tự nhiên” quý giá.
4. Hỗ trợ kiểm soát đường huyết tốt hơn đường tinh luyện
Mặc dù mật ong ngọt và chứa nhiều đường, chỉ số đường huyết của mật ong thấp hơn so với đường trắng thông thường. Điều này có nghĩa là mật ong làm tăng đường huyết chậm hơn phần nào. Các chất chống oxy hóa trong mật ong cũng được cho là giúp bảo vệ cơ thể khỏi hội chứng chuyển hóa và giảm nguy cơ tiểu đường tuýp 2.
Thậm chí, một số nghiên cứu cho thấy dùng một lượng nhỏ mật ong mỗi ngày có thể cải thiện đường huyết lúc đói ở người tiểu đường tuýp 2. Tuy nhiên, lưu ý rằng mật ong vẫn là đường – nó vẫn làm tăng đường máu, do đó người mắc bệnh đái tháo đường cần thận trọng. Sử dụng mật ong với lượng hạn chế và ưu tiên mật ong nguyên chất (không pha trộn siro) sẽ tốt hơn cho việc kiểm soát đường huyết.
5. Tốt cho sức khỏe tim mạch
Mật ong có lợi cho tim mạch nhờ hàng loạt tác động tích cực. Các chất chống oxy hóa trong mật ong giúp làm giảm huyết áp – một yếu tố nguy cơ gây bệnh tim. Bên cạnh đó, mật ong còn có khả năng cải thiện hồ sơ mỡ máu: nó giúp giảm cholesterol “xấu” LDL, giảm triglyceride và tăng cholesterol “tốt” HDL trong máu.
Nhờ kiểm soát huyết áp và mỡ máu, mật ong góp phần giảm nguy cơ xơ vữa động mạch – nguyên nhân chính dẫn đến đau tim và đột quỵ. Một nghiên cứu tổng quan thậm chí nhận định việc tiêu thụ mật ong ở mức độ vừa phải có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn. Mặc dù cần thêm nghiên cứu dài hạn, những dữ liệu hiện tại cho thấy bổ sung một chút mật ong trong chế độ ăn có thể hỗ trợ bảo vệ tim mạch hiệu quả.
6. Có thể hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Nhờ chứa các hợp chất chống oxy hóa và kháng viêm, mật ong được coi là có tiềm năng trong việc giảm nguy cơ một số loại ung thư. Các chất polyphenol trong mật ong có thể giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào và đột biến ADN do gốc tự do – nguyên nhân dẫn đến sự hình thành khối u.
Một số nghiên cứu bước đầu cho thấy mật ong (đặc biệt là mật ong thô) có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trong phòng thí nghiệm, đồng thời tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch trong việc nhận biết và tiêu diệt tế bào lạ. Dù còn sớm để khẳng định chắc chắn, kết quả này mở ra hướng sử dụng mật ong như một thực phẩm hỗ trợ phòng chống ung thư đầy hứa hẹn.
Tất nhiên, mật ong không phải là thuốc chữa ung thư, nhưng việc dùng mật ong lâu dài có thể góp phần bảo vệ cơ thể trước căn bệnh nguy hiểm này.
7. Hỗ trợ tiêu hóa và sức khỏe đường ruột
Mật ong có tác dụng tích cực lên hệ tiêu hóa. Từ xa xưa, mật ong đã được dùng như phương thuốc cho các vấn đề như đầy bụng, tiêu chảy. Nghiên cứu hiện đại cho thấy mật ong có thể giúp làm giảm triệu chứng viêm dạ dày và hỗ trợ điều trị nhiễm khuẩn Helicobacter pylori – tác nhân gây loét dạ dày tá tràng.
Bên cạnh đó, mật ong (đặc biệt là mật ong thô) chứa các prebiotic – chất xơ nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột. Nhờ cung cấp môi trường cho vi khuẩn có lợi phát triển, mật ong góp phần cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa và tăng cường hấp thu dinh dưỡng.
Một số bằng chứng cũng gợi ý mật ong có thể giúp giảm thời gian tiêu chảy ở bệnh nhân viêm dạ dày ruột và hiệu quả khi bổ sung vào liệu pháp bù nước điện giải (ORS). Nhìn chung, thêm một chút mật ong vào chế độ ăn có thể giúp dạ dày “êm ái” hơn.
8. Giúp chữa lành vết thương, bỏng nhanh chóng
Sử dụng mật ong bôi ngoài da để chữa lành vết thương là phương thức đã có từ thời cổ đại và vẫn phổ biến đến ngày nay. Mật ong có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm mạnh, giúp ngăn nhiễm trùng trên vết thương hở và kích thích mô mới phát triển.
Nghiên cứu đã cho thấy băng tẩm mật ong có thể giúp vết bỏng, vết loét mau lành hơn và giảm nhu cầu dùng kháng sinh. Đặc biệt, mật ong Manuka (xuất xứ New Zealand) nổi tiếng với khả năng sát khuẩn cao, được ứng dụng trong nhiều sản phẩm y tế để trị bỏng. Các chuyên gia khẳng định mật ong thật sự hữu ích trong việc trị vết cắt, trầy xước, loét do tiểu đường và bỏng.
Thậm chí, mật ong y tế dạng kem hoặc gel đã được các bệnh viện sử dụng để bôi lên vết thương, vết bỏng nhằm đẩy nhanh quá trình phục hồi. Khi dùng đúng cách, mật ong vừa giúp vết thương nhanh lành, lại giảm sẹo và đau rát đáng kể.
9. Giảm ho và đau họng một cách tự nhiên
Mật ong là phương thuốc giảm ho tự nhiên được cả dân gian lẫn y khoa khuyên dùng cho cả trẻ em (trên 1 tuổi) và người lớn. Khi ngậm hoặc uống mật ong, chất lỏng ngọt ngào này sẽ tạo một lớp màng phủ dịu nhẹ ở cổ họng, giúp giảm kích thích gây ho.
Nhiều nghiên cứu cho thấy mật ong hiệu quả hơn cả một số thuốc ho thông thường trong việc giảm tần suất và mức độ cơn ho ban đêm. Trẻ em bị ho dùng mật ong trước khi ngủ có giấc ngủ ngon hơn hẳn so với dùng siro ho, đồng thời cha mẹ cũng đỡ mệt mỏi vì bé bớt ho quấy.
Ưu điểm lớn của mật ong là an toàn, hầu như không có tác dụng phụ so với thuốc, miễn là không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi. Vì vậy, khi bị ho khan, viêm họng nhẹ hoặc cảm lạnh, bạn có thể pha một thìa mật ong với nước ấm và chanh để làm dịu cổ họng và giảm ho hiệu quả.
10. Cải thiện trí nhớ và tâm trạng
Một tác dụng bất ngờ khác của mật ong là hỗ trợ sức khỏe não bộ. Một số nghiên cứu bước đầu chỉ ra mật ong có thể mang lại lợi ích chống trầm cảm, giảm lo âu và ngăn ngừa suy giảm trí nhớ nhờ các hoạt chất chống oxy hóa và chống viêm của nó.
Đặc biệt, mật ong giúp chống lại stress oxi hóa trong não, từ đó bảo vệ tế bào thần kinh và có tác dụng “bổ não” nhất định. Một đánh giá năm 2022 đã gợi ý rằng việc bổ sung mật ong có liên quan đến cải thiện khả năng ghi nhớ, tăng cường chức năng nhận thức và thậm chí giúp ổn định tâm trạng, giảm căng thẳng.
Mặc dù lĩnh vực này còn mới mẻ và cần thêm nghiên cứu, những kết quả hiện tại cho thấy mật ong không chỉ tốt cho cơ thể mà còn tiềm năng lợi ích cho sức khỏe tinh thần.
>>>Bạn đã biết:
Lưu ý khi sử dụng mật ong
Mật ong tuy tốt nhưng cần sử dụng đúng cách để đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả tối đa:
- Dùng lượng vừa phải: Mật ong chứa nhiều đường và calo, vì vậy không nên tiêu thụ quá nhiều. Mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 1-2 thìa nhỏ mật ong (khoảng 10-20g) là đủ. Dùng quá mức có thể dẫn đến tăng cân, tăng đường huyết và các vấn đề sức khỏe khác. Hãy nhớ, “cái gì nhiều quá cũng không tốt”, mật ong cũng không ngoại lệ.
- Không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi: Tuyệt đối không cho trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi dùng mật ong dưới bất kỳ hình thức nào. Lý do là trong mật ong có thể chứa bào tử vi khuẩn Clostridium botulinum gây ngộ độc thịt. Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện để chống lại độc tố này, dễ dẫn đến ngộ độc nghiêm trọng.
- Kiểm tra dị ứng: Nếu bạn mẫn cảm hoặc dị ứng với phấn hoa, nọc ong, hãy thận trọng khi dùng mật ong. Một tỷ lệ nhỏ người có thể bị dị ứng mật ong, gây ra các triệu chứng như khó thở, nổi mề đay, chóng mặt… Nếu có dấu hiệu bất thường sau khi dùng, cần ngừng ngay và đi khám.
- Chọn mật ong nguyên chất, uy tín: Trên thị trường có không ít mật ong bị pha trộn với siro hoặc tạp chất, làm giảm tác dụng và có thể gây hại. Hãy chọn mật ong nguyên chất từ thương hiệu đáng tin cậy. Mật ong chất lượng cao thường có mùi thơm tự nhiên, vị ngọt thanh và độ đặc sánh nhất định (không quá loãng). Tránh mua mật ong giá rẻ không rõ nguồn gốc.
- Không pha mật ong với nước sôi: Nhiệt độ cao có thể làm mất đi nhiều enzym và dinh dưỡng quý trong mật ong. Vì vậy, chỉ nên pha mật ong với nước ấm (dưới ~40°C). Tránh đun nấu mật ong trực tiếp ở nhiệt độ cao để giữ được tối đa công dụng.
- Thời điểm dùng mật ong: Bạn có thể uống mật ong vào buổi sáng để bổ sung năng lượng, hoặc trước khi ngủ khoảng 30 phút với một ly sữa ấm để thư giãn, cải thiện giấc ngủ. Tránh dùng mật ong ngay sau khi ăn no vì có thể gây đầy bụng.
Cách bảo quản mật ong hiệu quả
Để mật ong giữ được chất lượng và tác dụng tốt trong thời gian dài, bạn nên lưu ý cách bảo quản đúng:
- Đựng trong vật liệu trơ: Nên bảo quản mật ong trong lọ thủy tinh hoặc nhựa thực phẩm, đậy nắp kín. Tránh đựng mật ong trong dụng cụ kim loại vì axit nhẹ trong mật ong có thể phản ứng với kim loại, làm hỏng mật ong và gây biến chất.
- Nơi thoáng mát, tránh ánh nắng: Bảo quản mật ong ở nơi khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ phòng (~20-25°C) là lý tưởng. Tránh để mật ong dưới ánh nắng trực tiếp hoặc nơi quá nóng (gần bếp, nóc tủ lạnh…) vì nhiệt độ cao làm mật ong nhanh biến đổi, mất chất.
- Không cần để tủ lạnh: Nhiều người nghĩ cho mật ong vào tủ lạnh sẽ tốt, nhưng thực ra không cần thiết. Nhiệt độ lạnh làm mật ong kết tinh nhanh hơn, đường đông lại thành hạt, khiến mật ong bị đục và khó sử dụng (dù không hỏng). Bạn chỉ nên để mật ong ở nhiệt độ phòng. Nếu mật ong đã bị kết tinh, hãy ngâm lọ mật ong vào nước ấm khoảng 40-50°C và khuấy nhẹ, mật ong sẽ tan trở lại như cũ.
- Tránh nhiễm nước và tạp chất: Khi lấy mật ong, hãy dùng dụng cụ sạch, khô ráo (thìa hoặc muỗng không dính nước). Nước lọt vào có thể làm mật ong lên men, còn tạp chất có thể làm mật ong biến chất hoặc nhiễm khuẩn. Luôn đậy kín nắp lọ sau khi sử dụng để tránh kiến, côn trùng hoặc không khí ẩm xâm nhập.
- Thời gian bảo quản: Mật ong nguyên chất thực sự có thể để được rất lâu (vài năm) mà không hỏng nhờ tính kháng khuẩn tự nhiên. Tuy nhiên, để đảm bảo hương vị và dinh dưỡng tốt nhất, bạn nên sử dụng mật ong trong vòng 1-2 năm kể từ khi mở nắp. Nếu thấy mật ong có mùi, màu sắc bất thường hoặc bọt khí nhiều thì nên bỏ đi.
Mật ong là một thực phẩm tự nhiên tuyệt vời mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe – từ cung cấp năng lượng, tăng đề kháng, đến bảo vệ tim mạch, hỗ trợ tiêu hóa, làm lành vết thương và nhiều tác dụng khác. Tuy mật ong không phải là “thuốc tiên” trị bách bệnh, nhưng việc sử dụng mật ong đúng cách, điều độ chắc chắn sẽ giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh hơn.
Hãy tận hưởng vị ngọt thanh và những giá trị tuyệt vời của mật ong, đồng thời luôn ghi nhớ các lưu ý an toàn khi sử dụng để mật ong phát huy hiệu quả cao nhất cho bạn và gia đình.
Theo dõi Mật ong Tây Bắc để có thể cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích hơn nữa bạn nhé!
